Śladami Natana Kriegera – część 6

Biecz to niewielkie, ale wyjątkowo malownicze miasteczko w powiecie gorlickim. Ze względu na walory architektoniczno-urbanistyczne jest uznawane za perełkę wśród miast Polski południowej. Liczne zabytki, które są zlokalizowane na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, decydują o charakterze miasta. Jego walory docenione zostały już pod koniec XIX w., z czym nierozerwalnie łączy się działalność Natana Kriegera, prowadzona w ramach współpracy z Gronem Konserwatorów Galicji Zachodniej.

Towarzystwo to zostało powołane na mocy uchwały pierwszego zjazdu konserwatorskiego w Krakowie w 1888 roku, wraz z analogicznym, lwowskim Gronem Konserwatorów Galicji Wschodniej, z myślą o udoskonaleniu systemu ochrony zabytków na terenie Galicji. Organizacja zajmowała się inwentaryzacją i opieką nad zabytkami sztuki i archiwaliami. Działała w sekcjach tematycznych: archeologicznej, zabytków sztuki i archiwistycznej, zaś wyniki swej pracy publikowała w kolejnych tomach „Teki Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej”, które do dziś są świadectwem jej imponującego dorobku.

Prowadzona przez konserwatorów akcja inwentaryzacyjna objęła m.in. powiat gorlicki, a w nim – miasto Biecz. Sprawozdanie opublikowane w pierwszym tomie „Teki Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej” przez Stanisława Tomkowicza ilustrują m.in. fotografie autorstwa Natana Kriegera. Nazwisko „Krieger” pojawia się w spisie ilustracji kilkakrotnie, choć – nie wiadomo dlaczego – nie wszystkie wykonane przez Natana fotografie zostały nim opatrzone.

Dokumentacja ta dotyczy przede wszystkim bieckiej fary, czyli kościoła parafialnego pod wezwaniem Bożego Ciała. Natan Krieger uwiecznił ołtarze, stalle, epitafia…

Na szczególną uwagę zasługuje seria klisz przedstawiających obraz „Zdjęcie z krzyża”(„Opłakiwanie Chrystusa”) z ołtarza głównego – widać, że fotograf ustawiał dzieło w różnych miejscach (zarówno wewnątrz kościoła, jak i w plenerze), szukając najlepszych warunków do jego sfotografowania.

Co ciekawe, badacze lokalnej historii twierdzą, że Krieger gościł w Bieczu kilka razy. Po raz pierwszy miał się tu zjawić w 1887 r., w związku z poświęceniem sztandaru miejscowego Towarzystwa Straży Ogniowej (później Ochotniczej Straży Pożarnej). Według relacji Julii Bielskiej (z domu Juruś), córki Józefa Jurusia – jednego z pierwszych naczelników TSO, na uroczystość poświęcenia sztandaru sprowadzono z Krakowa fotografa. Fotograf, którego nazwiska nie pamiętała, przyjechał do Biecza w ustalonym czasie razem z pomocnikiem. Wykonał fotografię zbiorową strażaków, której odbitka znajduje się w zbiorach Towarzystwa Kulturalnego Biecza i Regionu im. Bpa Marcina Kromera.

Wg relacji Julii Bielskiej, fotograf w dniu następnym, po uroczystościach strażackich wykonał kilka ujęć panoramy Biecza od strony południowo-zachodniej. Pani Bielska wspominała, że ten sam fotograf przyjechał do Biecza około 10 lat później, by wykonać fotografie wnętrza kościoła farnego oraz panoramę miasta – co wskazywałoby na Natana Kriegera.

Niestety, w kolekcji klisz z zakładu Kriegerów przechowywanej w Muzeum Krakowa brak takich negatywów, co jednak nie wyklucza prawdziwości przekazywanej ustnie historii. Zachowana w naszych zbiorach klisza ukazująca kościół wraz z gotycką dzwonnicą oraz – w głębi po prawej – Dom Kromera i wieżę ratusza, musiała powstać około 1900 roku, na co wskazują pinakle wieńczące szczyt fasady (jak pisał Tomkowicz, „Sterczyny strzelające ponad dach i kamienne fiale, zakończające owe laski, dodano w czasie ostatniej restauracyi, były bowiem wskazówki, iż zostały one obcięte w jednej z dawniejszych restauracyj”).

Za informacje na temat pobytów Natana Kriegera w Bieczu dziękuję Pani Gabrieli Ślawskiej i Pani Magdalenie Ślawskiej-Dubiel.