„Matryca przechowuje się rok cały” – winiety zakładu Kriegerów

W naszych opowieściach o fotografiach Kriegerów najczęściej odwołujemy się do negatywów na podłożu szklanym, które są niezwykle cenną, wręcz unikatową kolekcją. W okresie funkcjonowania zakładu Ignacego Kriegera spełniały one funkcję praktyczną – służyły do wykonywania odbitek fotograficznych, które były produktem finalnym całego procesu „zdejmowania” widoków czy portretów. To właśnie odbitki trafiały do rąk klientów, z komercyjnego punktu widzenia były więc ogniwem łączącym wytwórcę z nabywcą. W działalności handlowej zakładu niezwykle istotną rolę spełniały tekturki firmowe.

Podstawową rolą takiej tekturki było zapewnienie większej trwałości odbitki fotograficznej, która wykonywana była na bardzo cienkim papierze. Naklejenie jej na sztywny kartonik zabezpieczało przed rozdarciem, zagnieceniem i innymi uszkodzeniami. Początkowo tekturki były gładkie, ale szybko dostrzeżono ich potencjał informacyjno-reklamowy. Na dolnym marginesie oraz na odwrocie zaczęto umieszczać nazwę zakładu lub nazwisko fotografa, wraz z adresem i podstawowymi informacjami o jego działalności.

Przykładem są najstarsze tekturki firmowe z atelier Ignacego Kriegera, pochodzące z lat 60. XIX w. Oprócz nazwiska fotografa i adresu znajdziemy na nich informację o przechowywaniu klisz w celu wykonywania kolejnych reprodukcji na życzenie klienta („Matryca przechowuje się rok cały w celu uskutecznienia tem spieszniej kolejnych zamówień”).

Z czasem tekturki stawały się coraz bardziej dekoracyjne, a nadruki na odwrociach przybrały bardziej rozbudowaną formę tzw. winiety. Najczęściej były one zbudowane z elementów roślinnych i geometrycznych, ale zdarzały się również wizerunki siedziby zakładu, wnętrza atelier, wyobrażenia otrzymanych medali itp. Stylistyka winiet, a także zawarte na nich informacje (np. adres) w przypadku długo działających zakładów mogą być pomocne w datowaniu zdjęć. Warto też zwrócić uwagę na dbałość o ochronę praw autorskich wyrażoną w napisie „Naśladownictwo zastrzega się”.

W przypadku odbitek z atelier Kriegerów napisy umieszczone na tekturkach potwierdzają znany fakt, że po śmierci Ignacego jego imię pozostało w nazwie zakładu prowadzonego przez Natana i Amalię – aż do lat 20. XX wieku.

Trzeba przyznać, że w porównaniu od innych zakładów winiety stosowane przez Kriegerów były stosunkowo proste. Wyjątkowo rozbudowanymi nadrukami wyróżniało się natomiast atelier Walerego Rzewuskiego. Na szczególną uwagę zasługuje poniższa winieta z wielobarwną litografią przedstawiającą wnętrze studia fotograficznego z bogatym wyposażeniem.